Haziran sonundan önce, Yunanistan Dışişleri Bakanı George Gerapetritis tekrar Kuzey Afrika’ya seyahat edecek. Bu sefer, biri Trablus’ta, diğeri Bingazi’de olmak üzere iki durak yapacak ve hem ülkenin batısındaki Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Abdul Hamid Dbeibah hükümetiyle hem de doğu merkezli Temsilciler Meclisi, Aqila Saleh ve oğlu Saddam’ı silahlı kuvvetlerin lideri olarak atayan Mareşal Halife Hafter’in Libya Ulusal Ordusu (LNA) ile görüşecek.

Yakın zamana kadar, Doğu ve Batı Libya arasındaki fark, en azından Yunanistan açısından, ülkenin doğu kısmının kesin bir şekilde Türk karşıtı olmasıydı. Bu, Atina’ya 2019 Türk-Libya deniz anlaşmasını reddetmek için fazladan nedenler sundu çünkü anlaşma başlangıçta Tobruk’ta bulunan ve şimdi Bingazi’de bulunan ulusal meclis tarafından onaylanmamıştı.

Hafter şimdi bunu tartışmaya açık görünüyor , zira Türkiye Bingazi’ye metodik bir şekilde yaklaşmak için birkaç adım attı. Türkiye’nin cazibesi, Yunanistan’ın Hafter’in Ocak 2020’de Atina’ya yaptığı ziyaretin hemen ertesi gününden itibaren bazı ilk faaliyetlere rağmen sonuç verecek bir dış politika izlememesiyle kolaylaştırıldı.

İlk iki yıl oldukça sembolik adımlarla işaretlendi. Yunanistan, Temmuz 2021 itibarıyla Bingazi’de konsolosluğu bulunan sadece üç ülkeden biriydi (Mısır ve İtalya ile birlikte). Bingazi, Yunanistan’ın çoğunu karşılayamadığı bir dizi talepte bulunmaya başladı. Hafter’in tarafı, Atina’nın sağlamakta tereddüt ettiği bazı eski tip mühimmat (top ve mermi) talep etmişti. Ekonomik işbirliği konusunda bazı ek görüşmeler olmuştu, özellikle de Yunanistan’dan Bingazi limanına gidecek gemiler aracılığıyla Doğu Libya’nın tüketim malları ihtiyaçlarının bir kısmını karşılamak. Aslında Yunanistan, BM’nin Dünya Gıda Programı aracılığıyla, Sahel ve Sahra Altı Afrika’ya insani yardım için bir giriş noktası olarak Bingazi limanının bir kısmının (bir konteyner deposu ve iki iskeleyi birbirine bağlayan bir koridor) yenilenmesini finanse etti.

Doğu Libya ile ticari düzeyde temasların yeniden canlandırılması yönünde ilk etapta kıyı şeridi feribot seferleri veya Girit ya da Atina’ya havayolu bağlantısı önerileri gündeme geldi ancak bu çabalar da başarısızlıkla sonuçlandı.

Yunan hükümetinin son beş yıldır ticareti veya diğer ekonomik ilişkileri canlandırma çabalarındaki başarısızlığın büyük kısmı, ikiye bölünmüş bir ülkede risk alma konusunda aşırı şüpheci olan Yunan iş çevrelerinden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, Libya’nın Muammer Kaddafi’nin düşüşünden ve iç savaşın ilk yıllarından bu yana Yunan işletmelerine olan ödenmemiş borçları da bulunmaktadır.

Özellikle Şubat 2023’ten sonra ve Yunan-Türk ilişkilerinde kademeli olarak normalleşme yaşanmasıyla birlikte, Amerikan devlerinin Girit’in güneybatısında hidrokarbon arama faaliyetlerine devam edeceği izlenimi oluşmaya başlayınca, Atina Libya ile temaslarını bir nebze olsun gevşetti.

Ayrıca, 2023’te Fırtına Daniel’in doğu Libya’yı kasıp kavurduğu, Derna şehrini yok ettiği ve binlerce ölü bıraktığı sırada Yunanistan’ın Bingazi’ye yardım etmemesinin de çok önemli bir rol oynadığı da bir gerçektir. Yunanistan o dönemde küçük bir yardım misyonu düzenlemeye çalışmış ve bu misyon 17 Eylül 2023’te üç Yunan askeri ve iki yerel genç Yunanlı olan Angela-Moira Mandalios ve Philip-Antonios Mandalios’un ölümüyle sonuçlanmıştır . Türkiye ise kendi tarafında yaklaşık 400 personel taşıyan tankerler göndermiş, mobil hastaneler kurmuş ve Hafter’in fraksiyonunu yoğun bir şekilde desteklemiştir.

Daha sonra, Kasım 2024’te Türkiye, Bingazi’deki konsolosluğunu, eskisinden çok daha büyük bir varlıkla yeniden açtı. Ülkede birçok Türk inşaat şirketi faaliyet gösteriyor ve geçtiğimiz Nisan ayında Hafter’in oğlu Saddam’ın İstanbul’a ilk ziyareti gerçekleşti. Türkler ayrıca, Yunanistan’ın da yapmaya son derece çekindiği Doğu Libya milislerinden asker eğitme isteklerini dile getirdiler.

Korgeneral Saddam Hafter, Batı tarafından Doğu Libya’nın silahlı kuvvetlerinin resmi temsilcisi olarak da görülüyor, bu yüzden geçen Pazartesi, 2 Haziran’da Fransız mevkidaşı, Fransız Ordusu Genelkurmay Başkanı General Pierre Schill’in Akdeniz mevkidaşlarının katıldığı bir sempozyum için yaptığı davet üzerine Toulon’daydı. Hafter konuşmasında Yunanistan’ın rolünden bahsetmedi ancak Türkiye hakkında söyleyecek çok olumlu şeyi vardı.

Geçtiğimiz ayın başından beri Trablus, silah ambargosuna uymak için Libya’ya giden gemilerin hareketlerinin gözetimini öngören 2733 sayılı kararı yenilememesini BM Güvenlik Konseyi’nden talep etti. Bu amaçla Avrupa Birliği, silah ambargosunu uygulamaya yönelik Akdeniz’de İrini adlı bir deniz misyonu başlattı. Türk gemileri, AB üye ülkelerinin savaş gemilerini defalarca atlattı veya hatta denetlemeyi reddetti.

Mayıs ortasında Fransızlar, Dbeiba’ya misyonun altı ila dokuz ay arasında teknik bir yenileme almasını önerdi ve İtalyanlar da buna onay verdi.

Türkiye, Libya’ya kara, deniz ve hava silah sistemleri konuşlandıran tek ülke konumunda ve 2019’dan bu yana Trablus güçlerine eğitim veriyor. Ankara için bu, istihbarat toplama görevlerinde önemli deneyim kazanmanın yanı sıra silahlarının değerini artırmak anlamına geliyor.