Yaklaşık 400 milyon Avrupa Birliği vatandaşı, bu hafta en büyük küresel demokratik etkinliklerden birinde Avrupa Parlamentosu üyelerini veya Avrupa Parlamentosu Üyelerini seçmek için sandık başına gidiyor.

Aşırı sağ partiler artan hayat pahalılığı ve çiftçilerin hoşnutsuzluğunun ortasında daha fazla güç kazanmaya çalışırken, Gazze ve Ukrayna’daki savaşlar seçmenlerin aklında kalıyor.

En büyük sorulardan biri, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in AB’nin kamusal yüzü olarak görevde kalıp kalmayacağıdır.

İşte seçime ve tehlikedeki en büyük sorunlara bir bakış:

OY NE ZAMAN?

AB seçimleri 27 üyeli blokta her beş yılda bir yapılıyor. Bu yıl, 1979’daki ilk seçimlerden bu yana 10’uncu parlamento seçimi ve Brexit’ten sonraki ilk seçim.

Seçimler Perşembe günü Hollanda’da başladı ve çoğu ülkede seçimlerin yapıldığı Pazar günü sona erdi. İlk sonuçlar ancak akşam saatlerinde tüm üye ülkelerde oy verme merkezleri kapatıldıktan sonra açıklanabilecek.

OY VERME NASIL İŞLER?

Oylama, tek oylamada doğrudan genel oyla yapılır.

Her ülkede seçilen üye sayısı nüfusun büyüklüğüne bağlıdır. Malta, Lüksemburg ve Kıbrıs için altıdan Almanya için 96’ya kadar değişmektedir. Avrupalılar 2019’da 751 milletvekili seçti. Birleşik Krallık’ın 2020’de AB’den ayrılmasının ardından, MEP sayısı 705’e düştü ve daha önce İngiliz MEP’lerin sahip olduğu 73 sandalyenin bir kısmı diğer üye ülkelere yeniden dağıtıldı.

Seçimden sonra Avrupa Parlamentosu’na 15 üye daha eklenerek toplam üye sayısı 720’ye çıkacak. On iki ülkeye fazladan milletvekili verilecek.

Ulusal siyasi partiler seçimlere katılıyor ancak seçildikten sonra milletvekillerinin çoğu ulusötesi siyasi gruplara katılıyor.

KİM OY VERİR?

Üye devletlerin çoğunda asgari oy kullanma yaşı 18’dir. Belçika, 2022’de kabul ettiği yasayla bu sayıyı 16’ya düşürdü. Almanya, Malta ve Avusturya da 16 yaşındakilerin oy kullanmasına izin veriyor. Yunanistan’da en genç oy verme yaşı 17’dir.

Adayların seçime katılabilmesi için de asgari bir yaş şartı aranıyor; çoğu ülkede 18’den İtalya ve Yunanistan’da 25’e kadar.

KATILIM NE DURUMDA?

Avrupa Birliği seçimleri genellikle çok büyük bir katılım getirmiyor ancak 2019 seçimlerinde kamuoyunun ilgisinde belirgin bir yükseliş yaşandı. Katılım oranı %50,7 ile 1979’da %62’ye ulaştığından bu yana istikrarlı bir şekilde düştükten sonra 2014 yılına göre sekiz puan daha yüksekti.

Nisan ayında, Avrupa Parlamentosu’nun Eurobarometer’ının son baskısı yaklaşan seçimlere olan ilginin arttığını vurguladı. Avrupalıların yaklaşık %71’i oy kullanma ihtimalinin yüksek olduğunu söyledi.

ANA SORUNLAR NELERDİR?

Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgali vatandaşların zihninde ön sıralarda yer alıyor; savunma ve güvenlik ise kampanyanın ana konuları olarak görülüyor. Ulusal düzeyde AB’nin savunma ve güvenliğinden dokuz ülkede ilk kez bahsedildi.

Ekonomi, istihdam, yoksulluk ve sosyal dışlanma, halk sağlığı, iklim değişikliği ve Avrupa’nın geleceği de öne çıkan konular arasında yer alıyor.

AB VEKİLLERİ NE YAPAR?

Avrupa Parlamentosu, Avrupalı ​​vatandaşlar tarafından seçilen tek AB kurumudur. Bu, AB’nin güçlü yürütme kolu olan Avrupa Komisyonu’na karşı gerçek bir karşı güçtür.

Parlamentonun yasa teklif etme inisiyatifi yok ancak yetkileri artıyor. Artık iklim, bankacılık kuralları, tarım, balıkçılık, güvenlik veya adaletle ilgili yasalara ilişkin oylamalar gibi çok çeşitli konularda yetkinliğe sahip. Yasama organı ayrıca, örneğin Ukrayna’ya yapılan yardımlar da dahil olmak üzere, Avrupa politikalarının uygulanması açısından hayati önem taşıyan AB bütçesini de oyluyor.

Bakanlara eşdeğer olan tüm AB komisyon üyelerinin adaylığını onaylamaları gerektiğinden milletvekilleri de kontrol ve denge sisteminin önemli bir unsurudur. Ayrıca üçte iki çoğunluk oyu ile tüm komisyonu istifaya zorlayabilir.

MECLİSİN MEVCUT YAPISI NASIL?

Nisan ayındaki son genel kurul oturumu sonu itibarıyla 705 sandalyenin 176’sını alan merkez sağ Avrupa Halk Partisi, Avrupa Parlamentosu’ndaki en büyük siyasi gruptur.

Von der Leyen EPP’den ve seçimden sonra AB’nin yürütme kolunun başında kalmayı umuyor.

İkinci en büyük grup ise merkez sol Avrupa Sosyalist Partisi’nin siyasi grubu olan ve şu anda 139 sandalyeye sahip olan S&D’dir. İş dünyası yanlısı liberal ve Avrupa yanlısı Renew grubu, yeşil ve bölgeci siyasi partilerden oluşan ittifakın 72 sandalyeye sahip olmasının önünde 102 sandalyeye sahip.

KAZANÇ ELDE ETMEK İÇİN ÇOK SAĞ GÖRÜNÜM

Aşırı sağ partilere sahip iki grup, Avrupalı ​​Muhafazakarlar ve Reformcular (ECR) ile Kimlik ve Demokrasi (ID), Avrupa Parlamentosu’ndaki üçüncü ve dördüncü büyük siyasi grup olma yolunda ilerleyebilir. İki grubun pek çok farklılığı var ve AB’nin gündemini, özellikle de AB’nin savaşta Rusya’ya karşı Ukrayna’yı destekleme çabalarını etkilemek için ne ölçüde bir araya gelebilecekleri belirsiz.

EPP ve S&D’nin istikrarlı kalması bekleniyor. İş dünyası yanlısı liberaller ve yeşiller, bir önceki seçimde büyük kazanımlar elde ettikten sonra darbe alabilirler.

SEÇİMDEN SONRA NE OLACAK?

Her siyasi gücün ağırlığı belirlendikten sonra milletvekilleri, 16-19 Temmuz tarihleri ​​arasında yapılacak ilk genel kurul toplantısında başkanlarını seçecek. Daha sonra, büyük ihtimalle haftalarca süren müzakerelerin ardından Eylül ayında, üye devletlerin önerisi üzerine Avrupa Komisyonu başkanını aday gösterecekler.

Von der Leyen, 2019’da az bir çoğunluk (383 lehte, 327 aleyhte, 22 çekimser) kazanarak kurumun başına geçen ilk kadın oldu. Parlamenterler aynı zamanda tek bir oyla onaylamadan önce Avrupalı ​​komisyon üyelerini de dinleyecek.

Von der Leyen’in bir dönem daha atanma şansı yüksek ancak yeterli sayıda liderin desteğini alması gerekiyor. Ayrıca seçimlerin sonucuna bağlı olarak aşırı sağla çalışabileceğini öne sürerek birçok milletvekilinin düşmanlığını da üstlendi.

[AP]